Teknoloji̇ Sanat Dünyasini Nasil Deği̇şti̇rdi̇?

Hayatımızda oldukça büyük bir rol alan teknoloji geçmişten günümüze sanat dünyasında nasıl değişikliklere sebep oldu? Sanatçı ve sanatseverlerin deneyimleri teknoloji ile ne gibi değişikliklere uğradı? Bu makale teknolojinin sanatsal yaratıcılık, sanatın üretim ve tüketim aşamaları, sanatın erişilebilirliği üzerine etkilerini inceler.

Teknolojinin gelişmesiyle birçok diğer alanda olduğu gibi sanatta da dijital araçlara yönelim çoğaldı. Bunun sonucunda da dijital sanat, üç boyutlu baskı, sanal gerçeklik ve yapay zeka sanatı gibi teknoloji ve sanatın bir arada kullanıldığı yeni sanat dalları türedi. Birçok araştırmaya göre teknoloji, sanata erişilebilirliğin artması, sanat ufkunun genişlemesi ve dünyanın dört bir yanından insanların çeşitli sanat deneyimleri edinmeleri konusunda başarıya ulaştı.

Sanatın Üretim Aşaması

Sanatçıların dijital araçlara yönelmesiyle sanatın üretim aşaması köklü değişikliklere uğradı. Dijital sanatla grafik tasarım yazılımları ve bilgisayar programları kullanan sanatçılar geleneksel tekniklerle ulaşmanın mümkün olmadığı sanat biçimlerini deneyimleme fırsatı buldu. İlk defa Dr. Kodama tarafından 1981 yıllarında geliştirilen üç boyutlu baskı makinesi gibi teknolojik araçlar sayesinde karmaşık şekil ve desenleri fiziksel olarak üretebilmek mümkün hale geldi. Yapay zeka sanatta ilk kez Harold Cohen’in 1960’lı yılların sonlarında geliştirdiği AARON adlı programla kullanıldı. Sanatçılar yapay zekanın makine öğrenme algoritmalarını kullanarak sanat eserleri üretebilmeye başladı. Ayrıca sanal gerçeklik gibi fizik kurallarının göz ardı edilebildiği ortamlar sayesinde sanatçılar hayal güçlerini serbest bırakabildiği tasarımlar üretebilmeye başladı. Bunların yanı sıra teknolojik araçların sanat üretiminde kullanılabilmesi sayesinde isteyen herkes fazladan ekipman ihtiyacı duymadan kolaylıkla sanat icra edebilmeye başladı.

Sanatın Erişilebilirliği

Teknoloji sayesinde internet ve sosyal medya yoluyla paylaşılan eserleri saniyeler içerisinde küresel kitlelere ulaştırabilmek mümkün hale geldi. Aynı zamanda sanal gerçeklikle birlikte sanal müze turları ve sergiler düzenlenerek dünyanın dört bir yanındaki sanat eserlerine erişim kolaylaştırıldı. Sanat eserlerine olan erişimin artmasıyla sanat ile ilgili bilgi edinmek kolaylaştı. Bu sayede sanat icra etmeyi öğrenmek eskisinden daha kolay bir hale geldi.

Sanatın Tüketim Aşaması

Teknoloji ve sanatın birlikte kullanıldığı sanat tüketiciye geleneksel yöntemlerle icra edilen sanattan çok daha farklı bir deneyim sunmaktadır. Örneğin fizik kurallarına bağlı olmayan sanal gerçeklik sayesinde insanların fiziksel alemde sahip olamayacağı deneyimler edinmelerine olanak sağlandı. Sanal turun ilk örneği 1994’te yapılmıştı ve İngiltere’deki Dudly kalesinin 1550’lerdeki üç boyutlu gezisini içermekteydi. Yapay zekanın sanatın analizinde kullanılmaya başlamasıyla da sanat eserlerinin anlamları daha iyi kavranmaya başlandı.

Bu makale halihazırda bulunan araştırmaların incelenmesi ve yapılan literatür taramalarıyla edinilen bilgilere dayanılarak yazılmıştır.

Teknoloji sayesinde sanat hem sanatçı hem de sanatseverlere geleneksel yöntemlerle edinemeyecekleri deneyimler sunmaya başladı. Sanatın yaratımından tüketimine kadar tüm aşamaları teknolojiden büyük ölçüde etkilendi.

Bütün bu verilerin yanında teknoloji ve sanatın birleştiği noktalarda tartışmalı bazı konular da yok değil. Örneğin Pinot’s Palette Naperville tarafından yazılan Art and Technology makalesinde teknolojinin sanata yeni yaratıcılıklar kazandırdığı söylenirken  ArtThou'da yazılan The Impact Of Technology On Art  makalesinde teknolojik kapasitenin çoğalmasıyla yaratıcılığın köreldiği görüşü öne sürülmüştür. Aynı şekilde sanatta yapay zekanın kullanımıyla ilgili de farklı görüşler mevcut. Kimileri yapay zeka sayesinde orijinal sanat eserleri üretilebildiğini düşünürken kimileri ise yapay zekayla üretilen sanatın özgün olmadığını ve sadece teknolojik bir gelişme olarak görülmesi gerektiğini savunuyor.

Teknoloji sanatın evrimleşmesini sağlamıştır. Teknolojiyle sanatta yeni çalışma şekilleri türemiş ve sanatın tüketim deneyimlerinde köklü değişimler elde edilmiştir. Bununla beraber özgünlük ve sanatsal yaratıcılık ile ilgili tartışmalar ortaya çıkmıştır.

Sonuç olarak teknolojinin sanatı dönüştürüp geliştirdiği yadsınamaz. Sanatçıları olduğu kadar sanatseverleri de bir o kadar etkileyen teknolojik gelişmelerle yeni sanat dalları türemeye devam etmektedir. Ancak teknolojinin sanatsal yaratıcılık üzerine olan etkisi ve sanatın özgünlüğü gibi konularda bir görüş birliğine varılmamıştır.

Teknoloji özgünlüğü her ne kadar köreltse de yaratıcılığı ise geliştirir. Teknolojinin sanat üzerinde yarattığı bu tür tartışmaya açık konuları daha iyi anlayabilmek için daha fazla sanatseverin görüşüne gereksinim vardır.

Referanslar

• ArtThou. (2017 March 1). The impact of technology on art. ArtThou. https://www.artthou.co.uk/editorial/technology-on-art

• Pinot’s Palette Naperville. (2023 April 27). Art and technology: How technology is changing the art world. Pinot’s Palette. https://www.pinotspalette.com/naperville/blog/creative-life/-pinotspalettenaperville-art-and-technology-how-technology-is-changing-the-art-world

• 1605 Collective. (2023 April 6). Impact of digital technology on art. 1605 Collective. https://1605collective.com/blogs/blogposts/impact-of-digital-technology-on-art

• TSKB. (2024 Nisan 5). Yapay zekâ ve sanat: Yeni bir yaratıcılık dönemi. TSKB. https://www.tskb.com.tr/blog/genel/yapay-zeka-ve-sanat-yeni-bir-yaraticilik-donemi

• 3D Baskı Al. (2024 Ocak 9). 3D yazdırma teknolojilerinin tarihi üzerine. https://3dbaskial.com/3d-yazdirma-teknolojilerinin-tarihi-uzerine/

• TSKB. (2024 Nisan 5). Yapay zeka ve sanat: Yeni bir yaratıcılık dönemi. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası. https://www.tskb.com.tr/blog/genel/yapay-zeka-ve-sanat-yeni-bir-yaraticilik-donemi#:~:text=Yapay%20zek%C3%A2%20ile%20yap%C4%B1lan%20ilk,geli%C5%9Ftirilen%20AARON%20adl%C4%B1%20programla%20ba%C5%9Flad%C4%B1

• HistoryofInformation.com. (2024 Mayıs 23). The First Use of Virtual Reality in a Museum or Archeological Context. History of Information. https://www.historyofinformation.com/detail.php?id=4082